Klaar met standaard kamerplanten en op zoek naar iets interessanters? Hier is één van onze unieke favorieten die niet al te moeilijk is in de verzorging: de vanille orchidee. Yep, diezelfde waar vanillebonen aan groeien! Hoewel de kans klein is dat een vanille orchidee binnenshuis bloeit, is het ook zonder bloemen een prachtige plant (en een snelle groeier).

Hieronder vind je alles wat je moet weten over vanille orchideeën en hoe je de jouwe verzorgt.

Vanille orchidee natuurlijk habitat

Wanneer mensen het hebben over de vanille orchidee, wordt meestal een plant genaamd Vanilla planifolia bedoeld. Dit is niet de enige soort die vanillebonen produceert, maar het is wel de meest gebruikte. Het is ook de soort die het meest gekweekt wordt als kamerplant, dus als je een vanille orchidee hebt bemachtigd, dan betreft het meestal V. planifolia.

Er werd lang gedacht dat deze vanille orchidee alleen van nature voorkwam in Mexico. Echter blijkt uit recent onderzoek dat de Mexicaanse populatie zich waarschijnlijk op natuurlijke wijze verspreid heeft door Midden-Amerika naar noordelijk Zuid-Amerika, bijvoorbeeld Colombia en Noord-Brazilië.

In z’n natuurlijke habitat is de soort te vinden in het tropisch regenwoud. Het is een klimplant of epifyt die hogere bomen gebruikt als steun en soms wel 30 meter hoog kan worden! Wetenschappers nemen aan dat bijen uit de geslachtengroep Euglossini, die vaak bij orchideeën te vinden zijn, deze plant in het wild bestuiven. Dit is echter nog niet definitief bevestigd. Bijen zijn waarschijnlijk ook deels verantwoordelijk voor de verspreiding van de zaden.

Hoewel wereldwijd het de meest voorkomende vanille orchidee is en gekweekt wordt in bijvoorbeeld Mexico, Madagascar, Indonesië, en Tahiti, beschouwt de Rode Lijst van de IUCN Vanilla planifolia als een bedreigde soort. In het wild komt de plant niet veel meer voor, vooral als gevolg van illegale verzameling voor de kweek van vanille en verwoesting van het natuurlijke habitat.

Vanille orchidee licht & temperatuur

Licht

De vanille orchidee heeft geen bergen licht nodig voor goede groei. In het wild maakt de soort deel uit van de onderbegroeiing, in delen van het bos waar de zon grotendeels geblokkeerd wordt door hogere bomen. Echter betekent dit natuurlijk ook weer niet dat je je plant in het donker kunt zetten!

Voor de beste resultaten plaats je je vanilleplant op de vensterbank naast een raam. Als dit geen optie is, kun je ook overwegen om groeilampen te gebruiken. Mocht je een lichtmeter hebben (een geweldig apparaatje voor de plantenliefhebber), dan zoek je liefst een plekje dat minstens 10.000 lux ontvangt. Dit is niet genoeg om de bloei te stimuleren, wat sowieso erg lastig is, maar prima voor normale groei.

Vanille orchideeën kunnen niet zo goed tegen felle directe zon, al is dit in Nederland voor een raam meestal geen probleem. Zorg wel dat je je plant altijd in de loop van een paar weken laat wennen aan een lichtere locatie.

Temperatuur

De vanille orchidee komt uit de tropen en heeft het daarom graag lekker warm. Liefst tot wel 35 graden overdag (mits de luchtvochtigheid hoog is). Dit is binnen in huis natuurlijk niet echt mogelijk, maar zorg in ieder geval voor kamertemperatuur of hoger.

Onder de 15 °C kan je plant het moeilijk krijgen.

Vanille orchidee potgrond & oppotten

Omdat de vanille orchidee een klimplant is die soms zelfs als epifyt (zonder contact met de grond) groeit, doet deze soort het niet goed in normale potgrond. In plaats daarvan heeft hij, net zoals andere orchideeën zoals Phalaenopsis en Dendrobium, een luchtiger mengsel nodig.

Het is belangrijk dat de potgrond wat vocht vasthoudt, maar overtollig water snel laat wegvloeien en de wortels niet verstikt. Normale orchideeëngrond (snippers) werkt goed, maar droogt snel uit. Daarom raden we voor de beste groei een mengsel van 50% snippers en 50% veenmos aan.

Het maakt niet uit wat voor pot je gebruikt voor je vanille orchidee, zolang er maar een gat in de onderkant zit. Daarnaast heeft de plant steun nodig. Je kunt prima een normale mosstok of een mooie oude stronk gebruiken. Of ga voor een materiaal zoals Hygrolon: dit synthetische doek absorbeert water zodat de luchtwortels hun werk kunnen doen, houdt de luchtvochtigheid hoog, en geeft de plant steun.

Je hoeft je orchidee waarschijnlijk niet vaak te verpotten. De soort produceert meestal geen uitgebreid wortelsysteem, maar je kunt de jouwe om de 2 jaar verse grond geven. Als de huidige pot te klein is, kun je ook een potmaat omhoog gaan.

Vanille orchidee water geven

Hoe veel water je vanilleplant nodig heeft, hangt af van het seizoen en waar je ‘m hebt staan. Een orchidee in een verwarmde kas of in je tuin op Curaçao stelt bijna om de dag wel een slok op prijs, vooral in het droge seizoen. Een exemplaar dat in de winter voor een raam staat, heeft misschien maar om de twee weken dorst.

Controleer regelmatig de potgrond; deze moet lichtvochtig (maar niet nat) aanvoelen. Daarnaast kun je je plant dagelijks sprayen. Dit heeft bij de meeste tropische kamerplanten weinig zin, maar een vanille orchidee heeft luchtwortels die water kunnen opnemen!

Houd ook de luchtvochtigheid in de gaten. Het kan in Nederland en omstreken nogal droog worden in huis, vooral in de winter. Dit vindt een vanille orchidee écht niet leuk. Hij staat het liefst 24/7 in 90% luchtvochtigheid of meer. Dit is binnenshuis natuurlijk niet echt realistisch, maar zorg in elk geval dat hij op ’n plek staat die niet te vaak onder de 50% daalt.

Tip: omdat de vanille orchidee van warmte en vocht houdt, is deze soort een goede optie voor een terrarium. Een glazen bak zoals je zou gebruiken als je reptielen als huisdieren houdt, werkt vaak beter dan als je ‘m gewoon op de vensterbank zet. Je kunt zelfs andere tropische soorten toevoegen! Cryptanthus, Fittonia, en Philodendron doen het bijvoorbeeld uitstekend in een terrarium. Zorg wel voor goede kunstmatige verlichting.

Vanille orchidee stekken

Eén van de leuke dingen aan de vanille orchidee is dat deze plant makkelijk te vermeerderen is. Net zoals bij andere klimplanten, zoals Scindapsus of drakenklimop, hoef je alleen maar een stuk stengel van minstens 10 centimeter af te knippen en deze stek in water of grond te zetten.

Als je stekt in water, dan kun je je nieuwe plantje oppotten wanneer de wortels ongeveer 5 cm lang zijn. Mocht je ‘m liever direct in de grond zetten, ga dan voor een geschikt mengsel voor orchideeën en dip de stengel eerst in wat stekpoeder. De stek kan in het begin wat slapjes hangen, maar herstelt meestal vanzelf wanneer de wortels beginnen te groeien.

Plantenvoeding voor vanille orchidee

De vanille orchidee is onder de juiste omstandigheden een snelle groeier. Als die van jou het goed doet, dan stelt je plant waarschijnlijk regelmatig wat bemesting op prijs. Je kunt een gebalanceerde orchideeënvoeding gebruiken, liefst eentje in sprayvorm. Deze kun je direct op de luchtwortels, het blad, en de potgrond sprayen.

In de zomer kun je elke 2 weken plantenvoeding gebruiken. In de winter is het beter om geen voeding te geven, aangezien de meeste kamerplanten tijdens de koude en donkere maanden niet actief groeien.

Kan mijn vanille orchidee bloeien?

Ja, je vanille orchidee kan bloeien in huis. Echter is dit niet aannemelijk als hij gewoon op de vensterbank staat; in dit geval groeit de orchidee vaak best hard, maar zijn bloemen zeer zeldzaam. Als je wilt proberen zelf vanillebonen te kweken, dan heeft je plant speciale verzorging nodig (tenzij je bijvoorbeeld op de Antillen woont, dan kun je ‘m buiten zetten en is er kans dat hij uit zichzelf bloeit). Dit is het voor de meeste kamerplantenliefhebbers niet waard.

Het is nodig om het natuurlijke habitat en de natuurlijke groeiwijze van je orchidee te imiteren als je bloemen (en dus bonen) wilt. Dit houdt in:

• De orchidee kan klimmen, liefst op een flink hoge stam (2+ meter).
• De orchidee is een aantal jaar oud en volwassen (5+ jaar, stengels liefst minstens een meter of 2 lang).
• De orchidee ontvangt veel licht, liefst minstens 20.000 lux. Het zonnetje in Nederland is soms te waterig, dus dit betekent mogelijk dat je groeilampen moet gebruiken.

Dit alles werkt vaak het best als de plant in een tropische kas staat. In onze huizen is de luchtvochtigheid en temperatuur vaak simpelweg te laag.

Mocht je vanille orchidee bloeien, dan moet je snel handelen. De bloemen bloeien namelijk heel kort, meestal maar een dag, en na een paar uur neemt de kans op succesvolle bestuiving al af. Aangezien de bijen die vanilleplanten waarschijnlijk in het wild bestuiven niet in Nederland voorkomen, moet je dit met de hand doen. Je kunt hier een video vinden over hoe dit werkt.

Na de bestuiving moet je helaas nóg langer geduld hebben. De plant ontwikkelt met wat geluk een trosje groene bonen; deze dien je tot wel 10 maanden aan de plant te laten hangen. Ze zijn pas klaar om te oogsten als ze uitgedroogd en bruin zijn.

Is een vanille orchidee giftig voor katten en honden?

Als je huisdier een hapje neemt uit je vanille orchidee, dan hoef je je geen zorgen te maken (in ieder geval niet om je viervoeter!). Deze plant is namelijk niet giftig voor dieren, en overigens ook niet voor mensen.

Vanille orchidee kopen

Hoewel de vanille orchidee niet in elk tuincentrum te vinden is, lukt het met een beetje zoeken meestal wel om er eentje te vinden. Probeer het bijvoorbeeld eens online.

Tip: Er bestaat ook een vanille orchidee met gestreepte bladeren. Deze kweekvorm wordt meestal ‘Variegata’ of ‘Albo-Variegata’ genoemd. Hij is niet al te gemakkelijk te vinden, maar je kunt ‘m soms in online plantenwinkels tegenkomen.

Als je nog meer vragen hebt over de vanille orchidee of als je je eigen ervaringen met deze unieke kamerplant wilt delen, laat dan hieronder een comment achter!