Als wij “orchidee” zeggen, waar denk je dan aan? Grote kans dat de eerste plant die bij je opkomt de prachtige Phalaenopsis is. Deze soort staat ook wel bekend als de vlinderorchidee en is sinds jaar en dag de meest populaire orchidee voor binnen. Niet gek, want hij is gemakkelijker te verzorgen dan de meeste andere orchideeën en spectaculair om te zien.
Wat heeft een Phalaenopsis nodig om goed te groeien en mooi te bloeien? Je vindt op het internet allerlei mythes over de verzorging van deze plant. Wat is waar en wat niet? Second Green vertelt het je!
Naam | Geslacht Phalaenopsis, vlinderorchidee |
Moeilijkheidsgraad | Gemiddeld |
Licht | Indirect |
Water | Lichtvochtig houden + sprayen |
Potgrond | Orchideesnippers + veenmos |
Phalaenopsis orchidee natuurlijk habitat
Belangrijk om te weten over deze orchideeën is dat er niet slechts één Phalaenopsis bestaat. Dit is namelijk de naam van een heel geslacht, dat een stuk of 70 planten bevat. En dan hebben we nog niks gezegd over alle hybrides—de meeste vlinderorchideeën die je tegenwoordig kunt kopen zijn kruisingen tussen meerdere soorten.
Wat alle Phalaenopsis soorten gemeen hebben is dat ze uit Azië en Oceanië komen, van India tot Australië. Vooral in Indonesië en de Filipijnen zijn veel verschillende soorten te vinden. Helaas zijn veel van deze orchideeën bedreigd in het wild, vaak door habitatverlies. Volgens de Rode Lijst van de IUCN zijn er van Phalaenopsis arunachalensis bijvoorbeeld nog maar 5 planten over!
Zoals veel andere orchideeën groeit Phalaenopsis in het wild niet in de grond, maar op bomen: het zijn epifyten. In het tropisch regenwoud is het vochtig genoeg om de wortels gehydrateerd te houden, terwijl vallend blad functioneert als plantenvoeding terwijl het vergaat. De wortels zijn perfect aangepast om zich vast te klampen aan de schors, en helpen zelfs mee met de fotosynthese.
Phalaenopsis orchidee licht & temperatuur
Licht
Heb je een vlinderorchidee gekocht of cadeau gekregen? Een goed begin is het halve werk! Het is belangrijk om een geschikt plekje in huis te vinden voor je Phalaenopsis. Het is verleidelijk om deze mooie bloeiers te gebruiken om een donker hoekje op te fleuren, maar helaas doen ze het toch echt beter op de vensterbank.
Je zet je vlinderorchidee liefst op een plek die lekker veel indirect licht ontvangt, zoals voor een raam op het noorden. Een beetje zon is oké, vooral als je je plant rustig in de loop van een paar weken laat acclimatiseren, maar al te felle stralen kunnen tot gele en verbrande bladeren leiden.
Temperatuur
Phalaenopsis is van nature een tropische plant, maar één van de redenen dat deze soort zo populair is als kamerplant is dat hij niet al te lastig is wat betreft temperatuur. Kamertemperatuur is ideaal, maar tot 10 °C of zelfs nog wat kouder is meestal ook geen probleem, mits het een tijdelijke situatie betreft.
Hogere temperaturen (tot wel 40 °C) zijn ook prima, mits de plant niet in de volle zon staat en de luchtvochtigheid aan de hoge kant blijft. Te droge lucht vinden deze tropische orchideeën namelijk niet leuk!
Phalaenopsis orchidee potgrond & oppotten
Zoals we al vermeld hebben, groeit een Phalaenopsis in het wild niet in de grond. Deze plant is perfect aangepast op het leven in de bomen! De wortels houden er dan ook niet van om in een standaard grondmengsel te worden gestopt: dit is te compact.
Onze favoriete manier om een vlinderorchidee tentoon te stellen is door de wortels in wat veenmos te wikkelen en het geheel vervolgens op een mooi stuk hout te binden, maar dit betekent wel dat je het mos en de wortels dagelijks moet sprayen om ze vochtig genoeg te houden.
Als dit je als te veel gedoe in de oren klinkt, geen zorgen, deze orchideeën doen het ook prima in een pot. Je gebruikt liefst een doorzichtige plastic pot (met een gat in de onderkant) die licht doorlaat, want deze plant gebruikt niet alleen z’n blad maar ook z’n wortels voor fotosynthese. Als bijkomend voordeel kun je zo ook de groei van de wortels goed in de gaten houden.
Vul de pot met orchideesnippers en liefst ook wat veenmos om extra water vast te houden. Puur veenmos werkt ook prima; iedereen heeft z’n eigen voorkeuren.
Verpotten doe je liefst om de twee jaar in de lente, wanneer je orchidee klaar is met bloeien. Als de plant nog prima in z’n huidige pot past, hoef je alleen maar de snippers te verversen. Anders ga je liefst één potmaat omhoog. Voorzichtig met de wortels, want soms zitten ze stevig vast aan hun huidige “huis”!
-
Paradijsvogelbloem (Strelitzia reginae)€12,95
-
Begonia Masoniana stek€6,95
-
Agave Stricta Nana€5,95
-
Lepelplant (Spathiphyllum sp.)€6,95
-
Nephrolepis varen stek€4,95
-
Begonia rex stek – Zilver & lila€5,55
Phalaenopsis orchidee water geven
Dit is waar het vaak misgaat voor beginnende orchideeënkwekers. De plant rot weg, of de wortels drogen juist langzaam uit en sterven af… hoe kan dit? Hoe en hoe vaak moet je een Phalaenopsis nou echt water geven?
Hou drie belangrijke zaken in gedachten:
- Een plant die genoeg licht krijgt is véél vergevingsgezinder wat betreft water; de kans op rot is een stuk kleiner.
- Geef je plant niet blindelings elke week op dezelfde dag water. Controleer eerst of-ie daadwerkelijk dorst heeft.
- Orchideeën zijn epifyten. Deze vinden het meestal fijner om een tijdje in water te kunnen weken in plaats van een straal uit de gieter te krijgen.
Hoe vaak je plant water nodig heeft hangt sterk af van factoren zoals het seizoen (licht, temperatuur) en het soort potgrond dat je gebruikt. Neem elke paar dagen een kijkje naar de wortels en grond: als de wortels zilverig zijn (in plaats van groen) en de grond droog aanvoelt, dan is het waarschijnlijk tijd om water te geven.
Lijkt het erop dat je plant nog redelijk vochtig is, of weet je het niet zeker? Dan wacht je liefst nog een dag of twee. Wortelrot als gevolg van overtollig vocht is helaas de meest voorkomende doodsoorzaak: we knuffelen onze kamerplanten vaak dood. Te weinig is meestal beter dan te veel.
In onze ervaring vinden Phalaenopsis orchideeën het fijn als je ze van onder water geeft. Dit heeft als bijkomend voordeel dat er geen risico is op rot als gevolg van water in de bladkroon. Zet je plant op een schaaltje water, laat ‘m een uurtje staan zodat de potgrond het vocht kan opzuigen, en plaats het geheel dan weer op z’n normale plek.
Wist je dat? Op sommige websites lees je dat je een Phalaenopsis het best water kunt geven door ijsblokjes in de pot te plaatsen. We hebben geen idee wie deze mythe bedacht heeft, maar in ieder geval: DOE HET NIET! Tropische planten zoals deze kunnen niet tegen ijskoud water.
Phalaenopsis orchidee stekken
Doordat Phalaenopsis orchideeën niet echt een stengel hebben, zijn ze geen goede kandidaten voor de normale stengelstek. Dit betekent echter niet dat het niet mogelijk is om je plant te vermeerderen. Het is een kwestie van geduld!
Professionele orchideeënkwekers stekken deze planten meestal met behulp van weefselcultuur, maar dit is thuis niet echt een optie. In plaats daarvan moeten wij kamerplantenliefhebbers het hebben van keiki’s.
Een keiki (Hawaïaans voor baby of kindje) is een mini-kopie van zichzelf die de moederplant op haar stengel kan produceren. Van nature vallen deze keiki’s als ze groot genoeg zijn van de originele plant af en groeien ze zelfstandig door. In huis kun je een keiki er zelf afhalen en oppotten: een gloednieuw plantje, gratis en voor niks!
Als je Phalaenopsis een keiki heeft, laat deze dan lekker zitten tot-ie een mooi wortelsysteem en een aantal gezonde bladeren heeft. Dit kan meer dan een jaar duren. Wanneer de keiki groot genoeg is, kun je ‘m met een schoon en scherp mes voorzichtig loshalen van de moederplant.
Wist je dat? Je kunt de productie van keiki’s op een orchidee stimuleren met een product dat “keiki pasta” wordt genoemd. Deze pasta bevat plantengroeihormonen en kan op een groeipunt worden aangebracht zodat de plant denkt dat het tijd is om een keiki te produceren.
Plantenvoeding voor Phalaenopsis orchidee
Een vlinderorchidee heeft niet al te veel plantenvoeding nodig, maar als je plant regelmatig nieuwe bladeren produceert en elk jaar mooi bloeit, dan kan-ie wel wat extra’s gebruiken.
Je kunt tijdens het groeiseizoen (lente, zomer, vroege herfst) bijvoorbeeld 1-2x per maand een vloeibare plantenvoeding voor orchideeën gebruiken.
Kan mijn Phalaenopsis orchidee opnieuw bloeien?
Absoluut! Als je bijvoorbeeld een vlinderorchidee cadeau hebt gebreken, gooi ‘m dan niet weg als hij uitgebloeid is (wat trouwens een tijd kan duren, ze bloeien soms wel maandenlang). Knip de bloemstengel ook niet af totdat deze uitgedroogd is, want soms komt er nog wel eens een keiki tevoorschijn nadat de bloemen zijn verwelkt.
Als je de richtlijnen in deze verzorgingsgids hebt gevolgd (vooral genoeg licht is belangrijk), dan is je plant tegen de volgende winter hopelijk klaar om opnieuw te bloeien. Vaak hoef je eigenlijk niets te doen: je ziet vanzelf een bloemstengel verschijnen. Deze heeft een paar weken nodig om zich te ontwikkelen en begint meestal rond de vroege lente te bloeien.
Vorig jaar geen succes gehad? Zorg dan dit jaar dat je gedurende het groeiseizoen regelmatig orchideeënvoeding gebruikt. Zet je plant na de zomer op een plek waar de thermostaat niet 24 uur op dezelfde temperatuur staat, zoals een serre. Ze bloeien in het wild namelijk in het koele seizoen, en de productie van bloemen komt op gang wanneer de nachten wat frisser beginnen te worden. Rond de 15 °C is prima.
Wist je dat? Er bestaan geen Phalaenopsis soorten met blauwe bloemen; deze worden door de kweker gecreëerd door een orchidee met witte bloemen te injecteren met blauwe kleurstof. De volgende keer dat je plant bloeit, zijn de bloemen gewoon wit.
Is een Phalaenopsis orchidee giftig voor katten en honden?
Nope! Alle orchideeën, waaronder deze, zijn veilig voor huisdieren (en mensen). Je kunt de prachtige bloemen van een Phalaenopsis zelfs eten, bijvoorbeeld gesuikerd op een mooie taart of in een salade.
Phalaenopsis orchidee kopen
Als je graag een vlinderorchidee wilt, dan heb je geluk: omdat ze vaak als cadeau worden gegeven, zijn ze overal te vinden. Zelfs de supermarkt of het tankstation heeft er meestal wel een paar staan! Hou wel in gedachten dat deze planten misschien niet in de beste gezondheid verkeren.
Voor een gezonde Phalaenopsis ga je liefst naar een plek waar er veel verkocht worden, zoals het tuincentrum. Dan is de kans groter dat je plant vers van de kweker komt. Meestal vermeldt het label niet de specifieke soort of kweekvorm, maar er is genoeg om uit te kiezen.
De meeste Phalaenopsis orchideeën zijn hybride planten, bestaande uit kruisingen tussen allerlei verschillende soorten. Een aantal van de soorten die hier vaak voor worden gebruikt zijn:
- Phalaenopsis amabilis: de “maanorchidee”, met prachtige witte bloemen
- Phalaenopsis schilleriana: met gestippeld blad en roze bloemen
- Phalaenopsis equestris: wat kleiner, roze, en met héél veel bloemen
- Phalaenopsis stuartiana: met gestippeld blad en witte bloemen met rode vlekjes
- Phalaenopsis amboinensis: gelige bloemen met unieke rode tijgerstrepen
Als je bovenstaande soorten wilt kopen, moet je vaak al bij een gespecialiseerde onlinewinkel aankloppen. Het is namelijk niet meer zo gemakkelijk om de pure vorm te vinden: de meeste winkels verkopen alleen hybrides. Hier zijn er zoveel van dat we er een heel boek aan zouden kunnen wijden, maar een aantal veel voorkomende kweekvormen zijn oa.:
- Witte bloemen: ‘Sogo Yukidian’, ‘White World’, ‘White Dream’
- Paarse bloemen: Kaoda Twinkle ‘Chocolate Drop’, ‘Sogo Grape’, ‘Ox Black Face’
- Roze bloemen: ‘Alice Girl’, ‘Sogo Vivien’, ‘Philadelphia’, ‘Venetian Carnival’
- Multikleur bloemen: ‘Brother Pico Sweetheart’ (wit en roze), ‘Golden Buddha’ (oranje en roze), ‘Mini Mark’ (wit en oranje), ‘Magic Art’ (wit en paars), ‘Liodoro’ (geel en roze), ‘Ox Red Lion’ (roze en paars)
- Gele bloemen: ‘Joy Spring Canary’, ‘Golden Treasure’, ‘Golden Beauty’, ‘Sogo Manager’
- Oranje bloemen (komt minder voor): ‘Sunset Beauty’
Zoals je ziet komen sommige namen, zoals “Sogo”, meerdere keren terug. Dit betekent dat de verschillende kweekvormen uit hetzelfde kweekprogramma van dezelfde kwekerij komen. SOGO is in dit geval een kwekerij in Taiwan die veel populaire vlinderorchideeën op z’n naam heeft staan. Deze kweekvormen worden overigens meestal ook gepatenteerd.
De bloemkleur is trouwens niet het enige kenmerk waar je een Phalaenopsis op kunt selecteren. Er zijn ook mini exemplaren die lekker klein blijven, bontbladige varianten, multiflora types die enorm uitbundig bloeien, en nog veel meer.
Als je nog meer vragen hebt over Phalaenopsis of als je je eigen ervaringen met de prachtige vlinderorchidee wilt delen, laat dan hieronder een comment achter!
Bronnen
Endo, M., & Ikusima, I. (1989). Diurnal rhythm and characteristics of photosynthesis and respiration in the leaf and root of a Phalaenopsis plant. Plant and cell physiology, 30(1), 43-47.